Η προώθηση ενός σημαντικού εκκλησιαστικού-πολιτιστικού έργου για τη Λακωνία, βρέθηκε στο επίκεντρο της Περιφερειακής Επιτροπή της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που συνεδρίασε την Τετάρτη (2/4). Εγκρίθηκε συγκεκριμένα σχέδιο προγραμματικής σύμβασης πολιτισμικής ανάπτυξης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της Ιεράς Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης. Το αντικείμενο αφορά στην εκπόνηση μελετών για την υλοποίηση του έργου του Μουσείου – Σκευοφυλακίου της εμβληματικής Ιεράς Μονής Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων στον Πάρνωνα.
Ένα εκθετήριο της πολύτιμης κληρονομιάς
και των ντοκουμέντων της Μονής
Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που ήρθε σε γνώση του «ΛΤ», η σύμβαση, όπως περιγράφεται, έχει ως στόχο την εκπόνηση οριστικής μελέτης, μελέτης εφαρμογής και οικονομοτεχνικής μελέτης για την υλοποίηση του έργου «Μουσείο-Σκευοφυλάκιο Ιεράς Μονής Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων», προκειμένου να αναδειχθεί η πλούσια συλλογή μεταβυζαντινών κινητών μνημείων, λειτουργικών αντικειμένων και μνημείων του παραδοσιακού λαϊκού πολιτισμού που φυλάσσονται στη Μονή, να διασφαλιστεί η προστασία της και να γίνει προσβάσιμη στο ευρύ κοινό.
Ο χώρος αναμένεται να λειτουργήσει ως μουσείο-σκευοφυλάκιο, με φορέα λειτουργίας την Ιερά Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης (ΙΜΜΣ), ως συνέχεια του Μουσείου Εκκλησιαστικής Τέχνης της ΙΜΜΣ.
Σύμφωνα με την εγκεκριμένη μουσειολογική – μουσειογραφική προμελέτη, προτείνεται η δημιουργία μουσείου-σκευοφυλακίου στην ισόγεια στάθμη της νότιας πτέρυγας της Μονής, που περιλαμβάνει τρεις συνεχόμενες καμαροσκέπαστες αίθουσες, με πρόσβαση από την εσωτερική αυλή του συγκροτήματος, οι οποίες έχουν αποκατασταθεί κατά την τελευταία δεκαετία και σήμερα έχουν αποθηκευτική χρήση. Στους χώρους αυτούς θα εκτεθούν αντικείμενα από τη συλλογή της Μονής, η οποία περιλαμβάνει άμφια, παλαίτυπα βιβλία, φορητές εικόνες, τμήματα τέμπλου, εκκλησιαστικά-λειτουργικά αντικείμενα, μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μέλη, καθώς και πίνακες, φωτογραφίες και αντικείμενα γενικής χρήσης του μοναχικού βίου.
Το αντικείμενο της προγραμματικής σύμβασης αναλύεται ως ακολούθως:
Μουσειολογική μελέτη
- Περιλαμβάνει την περαιτέρω επεξεργασία της σεναριακής δομής, για να διαμορφωθεί ένα εύληπτο αφηγηματικό σενάριο, μέσα στο οποίο εντάσσονται τα αντικείμενα και τα ερμηνευτικά μέσα, ώστε να αποκτούν νόημα για τον επισκέπτη. Η δομή θα βασίζεται σε έναν ισχυρό κεντρικό άξονα, όπου θα διακρίνεται η σαφής διαβάθμιση των υποενοτήτων και η νοηματική αλληλουχία τους.
- Προσδιορίζει τα προς έκθεση αντικείμενα σε άμεση συνάρτηση με το θεματικό περιεχόμενο κάθε υποενότητας.
- Καθορίζει το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που θα υποστηρίζει τη λειτουργία του μουσείου, αξιοποιώντας τις σύγχρονες αντιλήψεις για τη μάθηση και την επικοινωνία.
- Καθορίζει τα εποπτικά μέσα που θα υποστηρίζουν τη λειτουργία του μουσείου (λεζάντες προθηκών, έντυπο υλικό, πινακίδες πληροφοριακού υλικού, κλπ).
Μουσειογραφική μελέτη
Διευκρινίζει το είδος, τις κατασκευαστικές λεπτομέρειες και τη χωροθέτηση των προθηκών, τις συνθήκες ασφαλείας και το σύστημα ελέγχου υγρασίας των προθηκών σε συνάρτηση με τις απαιτήσεις των εκθεμάτων.
Μελέτες οικοδομικών-ηλεκτρομηχανολογικών εργασιών
Περιγράφει τις εργασίες που απαιτούνται για τη διαμόρφωση των εκθεσιακών χώρων, περιλαμβάνει τις απαιτούμενες, για τη λειτουργία του μουσείου, ηλεκτρομηχανολογικές μελέτες, καθώς και τη μελέτη φωτισμού του εκθεσιακού χώρου και των προθηκών.
Διάρκεια σύμβασης,
προϋπολογισμός και χρηματοδότηση
Η διάρκεια της προγραμματικής σύμβασης, δεδομένου ότι αφορά σε συγκεκριμένο αντικείμενο, είναι 24 μήνες, με χρόνο υλοποίησης των μελετών την ίδια χρονική διάρκεια. Ως χρόνος έναρξης θεωρείται η υπογραφή της σύμβασης. Επισημαίνεται, ωστόσο, ότι στις ανωτέρω προθεσμίες δεν περιλαμβάνονται οι χρόνοι για την εξασφάλιση των απαιτούμενων εγκρίσεων.
Ο συνολικός προϋπολογισμός της σύμβασης ανέρχεται στα 36.900 ευρώ (συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ), εκ των οποίων 36.600 ευρώ θα βαρύνουν τις πιστώσεις του προϋπολογισμού της ΠΕ Λακωνίας από το πρόγραμμα ΚΑΠ–ΠΔΕ, ενώ 300 ευρώ θα καλυφθούν από τη Μητρόπολη Μονεμβασίας και Σπάρτης. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται όλες οι επιμέρους δαπάνες προκειμένου να εκτελεστεί η σύμβαση.
Προς ευόδωση ένα όραμα ζωής
για την αδελφότητα της Μονής
Η υλοποίηση του συγκεκριμένου σχεδίου για την απόκτηση μουσείου-σκευοφυλακίου αποτελεί, εδώ και αρκετά χρόνια, έναν ιδεώδη στόχο κι ένα όραμα ζωής για την αδελφότητα της ΙΜ Αγίων Τεσσαράκοντα, με προεξάρχοντα τον Ηγούμενο π. Εφραίμ.
Το μοναστήρι διαθέτει πλούσια πολιτισμική κληρονομιά, με μνημεία και ιστορικά αρχεία τα οποία αναζητούν την κατάλληλη στέγη. Στη Μονή σώζονται επίσης αξιόλογα ιερά κειμήλια, όπως ξυλόγλυπτοι σταυροί, άγια δισκοπότηρα, αργυρές λειψανοθήκες με ανάγλυφες διακοσμήσεις, άμφια, ευαγγελιστάρια, κηροπήγια, ασημένιοι δίσκοι, χειρόγραφοι συναξαριστές, αρχαίες εικόνες και μία μαρμάρινη κολυμβήθρα, όπου τελούσαν το Μεγάλο Αγιασμό των Θεοφανείων. Επίσης, εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η βιβλιοθήκη της Μονής, η οποία διαθέτει πολυάριθμους χειρόγραφους κώδικες.
Η ιστορία της Μονής
και οι σημαντικοί σταθμοί
Το συγκρότημα της νέας Ιεράς Μονής Αγίων Τεσσαράκοντα, σε μικρή απόσταση βορειοανατολικά της πόλης της Σπάρτης στο ΔΔ Χρυσάφων, αποτελεί σημείο αναφοράς για την τοπική κοινωνία. Το καθολικό της Μονής οικοδομήθηκε το έτος 1620. Γύρω από το καθολικό αναπτύσσονται οι διώροφες πτέρυγες της Μονής σε σχήμα τραπεζίου, οι οποίες στη σημερινή τους μορφή ανήκουν σε διάφορες οικοδομικές φάσεις.
Σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή, η οποία σώζεται μέσα στο σπηλαιώδη Ναό του παλαιομονάστηρου, η παλαιά Μονή κτίστηκε το έτος 1305 επί βασιλείας του Αυτοκράτορος του Βυζαντίου Ανδρονίκου του πρεσβύτερου (1283-1328).
Κατά τη δεκαετία του 2000 πραγματοποιήθηκαν εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης του καθολικού και των μοναστηριακών κτισμάτων, με χρηματοδότηση του Γ΄ ΚΠΣ, με την εποπτεία της πρώην 5ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Αρχική έγκριση το 2015
Αξίζει να αναφερθεί ότι, το 2015, από πρόταση της τότε αντιπεριφερειάρχη Λακωνίας, Ντίας Τζανετέα, εγκρίθηκε από το Περιφερειακό Συμβούλιου Πελοποννήσου, η σύναψη προγραμματικής σύμβασης μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Πελοποννήσου και της Μητρόπολης Μονεμβασίας και Σπάρτης για την υλοποίηση του έργου «Εκπόνηση οριστικής μελέτης, εφαρμογής και τευχών δημοπράτησης για την υλοποίηση του έργου Μουσείο-Σκευοφυλάκειο Ιεράς Μονής Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων».
